Ditari Natyrës nr.88 - Shtator 2020

Formalizimi i Rrjetit Kombëtar “Të Advokojmë për Ruajtjen dhe Promovimin e Natyrës Shqiptare”

Tiranë, 29.09.2020 - Problemet kryesore në ruajtjen e natyrës dhe përdorimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore lidhen me legjislacionin e pamjaftueshëm, mungesën e respektit për sundimin dhe zbatim të dobët të ligjeve ekzistuese, përgjegjësia dhe transparenca minimale nga zyrtarët publikë dhe nivele të ulëta të profesionalizmit. Shpesh korrupsioni në sektorin e mjedisit shkaktohet edhe nga konfliktet midis interesave private, në të ardhura që mund të fitohen nga shfrytëzimi i burimeve mjedisore, dhe interesave publike për një mjedis të shëndetshëm, çka përkeqësohet me vendim-marrje jo transparente, që përjashton zërat e qytetarëve, duke çuar në zhvillime jo të qëndrueshme, që dëmtojnë mjedisin e burimet natyrore. Natyra Shqipëtare mbetet e paaftë për të reaguar në mënyrë efektive ndaj presioneve të reja dhe kërcënimeve të vazhdueshme, duke përfshirë prerjet e paligjshme, peshkimin, gjuetinë dhe turizmin e pakontrolluar dhe aktivitetet në rritje të rekreacionit; erozionin bregdetar, zjarret, ndotjet, urbanizimin, ndikimet e ndryshimeve klimatike, zbatimin e dobët të ligjit dhe qasjet e paefektshme të menaxhimit në praktikë të territorit, natyrës, përdorimit të burimeve dhe peizazhit natyror.

Vlen të theksohet në këtë kuadër roli i OMShC-ve për t’u angazhuar e bashkëpunuar ngushtë për veprime të koordinuara e aksione të përbashkëta ndërgjegjësimi, për një zë më të fuqishëm e gjithë përfshirës, në çështjet që duan të advokojnë, lobojnë dhe që kërkojnë një reagim qytetar. Ato duhet të luajnë një rol aktiv dhe efektiv në planifikimin dhe zbatimin e masave të ruajtjes së natyrës dhe angazhimin e palëve të tjera të interesit për vendimmarrje koherente. OMSHC-të, duhet të bashkojne forcat dhe formojnë një mesazh bindës mbi rëndësinë e ruajtjes së natyrës, të përdorimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore për politikë-bërësit, subjektet dhe komunitetin. Të bashkuara mund të përfitojnë, duke mësuar nga përvojat e të tjerëve edhe nga modelet që ndihmojnë të mendojmë dhe veprojmë në mënyrë strategjike. Rrjetëzimi i OMSHC-ve shërben si një mjet për të fuqizuar rolin dhe forcën e veprimeve të përbashkëta të OMShC-ve, si një element kyç i një shoqërie demokratike për të mundësuar një bashkëpunim dhe një dialog frytdhënës në procesin e advokimit për ruajtjen dhe promovimin e natyrës shqiptare.

Instituti për Ruajtjen e Natyrës në Shqipëri (INCA), në bashkëpunim me Unionin Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN), në kuadër të projektit “Fuqizimi i Organizatave Mjedisore të Shoqërisë Civile për të promovuar mbrojtjen e natyrës në Shqipëri”, të financuar nga Bashkimi Evropian (BE), nëpërmjet programit “Mbështetje për kapacitet e Shoqërisë Civile”, organizon ceremoninë e formalizimit të rrjetit kombëtar “Të Advokojmë për Ruajtjen dhe Promovimin e Natyrës Shqiptare”.

Kjo ceremoni synon formalizimin e punës së bërë në kuadër të projektit, për të krijuar një rrjet kombëtar të organizatave mjedisore të shoqërisë civile, duke forcuar bashkëpunimin e tyre dhe ngritjen e kapaciteteve për të mbrojtur burimet natyrore dhe zbatuar praktikat evropiane më të mira, për të siguruar pjesëmarrjen publike përmes eksperiencave të shkëmbimit të informacionit. Roli kyesor i Rrjetit mbetet advokimi, lobimi dhe reagimi efektiv qytetar për ruajtjen dhe promovimin e natyrës Shqiptare.

Marrëveshja e bashkëpunimit që do të nënshkruhet midis organizateve të rrjetit do të ndihmojë për të krijuar urat e bashkëpunimit dhe komunikimit midis pushtetit lokal dhe qëndror, OMShC-ve dhe vetë komunitetit, për të bashkëpunuar ngushtësisht në zbatim të kuadrit ligjor për mbrojtjen e natyrës dhe zonave të mbrojtura në Shqipëri.

Kjo marreveshje bën bashkë 5 rrjete kombëtare dhe lokale të përfqësuara nga organizatat e tyre lider, me konkretisht :

1. INSTITUTI PËR RUAJTJEN E NATYRËS NË SHQIPËRI (INCA) – përfaqësuese e rrjetit kombëtar “PËR MBROJTJEN E NATYRËS” (7 OMSHC)

2. HORIZONT EUROPIAN (HEU) – përfaqësuese e rrjetit lokal “VENDI YNË, E ARDHMJA E FËMIJËVE TANË” (5 OMSHC)

3. KLUBI EKOLOGJIK – LEZHË – përfaqësuese e rrjetit lokal “MBROJMË EKOSISTEMIN Kune-Vain-Tale” (6 OMSHC)

4. SHOQATA E BASHKUAR AGRO-MJEDISORE (AGRI-EN) – përfaqësuese e rrjetit lokal “SHEBENIKU” (5 OMSHC)

5. SHOQATA PËR RUAJTJEN DHE MBROJTJEN E MJEDISIT NATYROR (PPNE) – përfaqësuese e rrjetit lokal “RIVIERA BLU” (6 OMSHC)

Ky rrjet nuk do të kufizohet vetëm në pjesëmarrjen e organizatave të angazhuara në kuadër të projektit, por dhe të rrjeteve lokale të OMSHC-ve dhe të tjera të interesuara për t’u bërë pjesë e nismave advokuese për mbrojtjen  dhe promovimin e burimeve natyrore dhe zonave të mbrojtura.
 

Formalizimi i Rrjetit Kombëtar “Të Advokojmë për Ruajtjen dhe Promovimin e Natyrës Shqiptare”

Tiranë, 29.09.2020 - Problemet kryesore në ruajtjen e natyrës dhe përdorimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore lidhen me legjislacionin e pamjaftueshëm, mungesën e respektit për sundimin dhe zbatim të dobët të ligjeve ekzistuese, përgjegjësia dhe transparenca minimale nga zyrtarët publikë dhe nivele të ulëta të profesionalizmit. Shpesh korrupsioni në sektorin e mjedisit shkaktohet edhe nga konfliktet midis interesave private, në të ardhura që mund të fitohen nga shfrytëzimi i burimeve mjedisore, dhe interesave publike për një mjedis të shëndetshëm, çka përkeqësohet me vendim-marrje jo transparente, që përjashton zërat e qytetarëve, duke çuar në zhvillime jo të qëndrueshme, që dëmtojnë mjedisin e burimet natyrore. Natyra Shqipëtare mbetet e paaftë për të reaguar në mënyrë efektive ndaj presioneve të reja dhe kërcënimeve të vazhdueshme, duke përfshirë prerjet e paligjshme, peshkimin, gjuetinë dhe turizmin e pakontrolluar dhe aktivitetet në rritje të rekreacionit; erozionin bregdetar, zjarret, ndotjet, urbanizimin, ndikimet e ndryshimeve klimatike, zbatimin e dobët të ligjit dhe qasjet e paefektshme të menaxhimit në praktikë të territorit, natyrës, përdorimit të burimeve dhe peizazhit natyror.

Vlen të theksohet në këtë kuadër roli i OMShC-ve për t’u angazhuar e bashkëpunuar ngushtë për veprime të koordinuara e aksione të përbashkëta ndërgjegjësimi, për një zë më të fuqishëm e gjithë përfshirës, në çështjet që duan të advokojnë, lobojnë dhe që kërkojnë një reagim qytetar. Ato duhet të luajnë një rol aktiv dhe efektiv në planifikimin dhe zbatimin e masave të ruajtjes së natyrës dhe angazhimin e palëve të tjera të interesit për vendimmarrje koherente. OMSHC-të, duhet të bashkojne forcat dhe formojnë një mesazh bindës mbi rëndësinë e ruajtjes së natyrës, të përdorimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore për politikë-bërësit, subjektet dhe komunitetin. Të bashkuara mund të përfitojnë, duke mësuar nga përvojat e të tjerëve edhe nga modelet që ndihmojnë të mendojmë dhe veprojmë në mënyrë strategjike. Rrjetëzimi i OMSHC-ve shërben si një mjet për të fuqizuar rolin dhe forcën e veprimeve të përbashkëta të OMShC-ve, si një element kyç i një shoqërie demokratike për të mundësuar një bashkëpunim dhe një dialog frytdhënës në procesin e advokimit për ruajtjen dhe promovimin e natyrës shqiptare.

Instituti për Ruajtjen e Natyrës në Shqipëri (INCA), në bashkëpunim me Unionin Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN), në kuadër të projektit “Fuqizimi i Organizatave Mjedisore të Shoqërisë Civile për të promovuar mbrojtjen e natyrës në Shqipëri”, të financuar nga Bashkimi Evropian (BE), nëpërmjet programit “Mbështetje për kapacitet e Shoqërisë Civile”, organizon ceremoninë e formalizimit të rrjetit kombëtar “Të Advokojmë për Ruajtjen dhe Promovimin e Natyrës Shqiptare”.

Kjo ceremoni synon formalizimin e punës së bërë në kuadër të projektit, për të krijuar një rrjet kombëtar të organizatave mjedisore të shoqërisë civile, duke forcuar bashkëpunimin e tyre dhe ngritjen e kapaciteteve për të mbrojtur burimet natyrore dhe zbatuar praktikat evropiane më të mira, për të siguruar pjesëmarrjen publike përmes eksperiencave të shkëmbimit të informacionit. Roli kyesor i Rrjetit mbetet advokimi, lobimi dhe reagimi efektiv qytetar për ruajtjen dhe promovimin e natyrës Shqiptare.

Marrëveshja e bashkëpunimit që do të nënshkruhet midis organizateve të rrjetit do të ndihmojë për të krijuar urat e bashkëpunimit dhe komunikimit midis pushtetit lokal dhe qëndror, OMShC-ve dhe vetë komunitetit, për të bashkëpunuar ngushtësisht në zbatim të kuadrit ligjor për mbrojtjen e natyrës dhe zonave të mbrojtura në Shqipëri.

Kjo marreveshje bën bashkë 5 rrjete kombëtare dhe lokale të përfqësuara nga organizatat e tyre lider, me konkretisht :

1. INSTITUTI PËR RUAJTJEN E NATYRËS NË SHQIPËRI (INCA) – përfaqësuese e rrjetit kombëtar “PËR MBROJTJEN E NATYRËS” (7 OMSHC)

2. HORIZONT EUROPIAN (HEU) – përfaqësuese e rrjetit lokal “VENDI YNË, E ARDHMJA E FËMIJËVE TANË” (5 OMSHC)

3. KLUBI EKOLOGJIK – LEZHË – përfaqësuese e rrjetit lokal “MBROJMË EKOSISTEMIN Kune-Vain-Tale” (6 OMSHC)

4. SHOQATA E BASHKUAR AGRO-MJEDISORE (AGRI-EN) – përfaqësuese e rrjetit lokal “SHEBENIKU” (5 OMSHC)

5. SHOQATA PËR RUAJTJEN DHE MBROJTJEN E MJEDISIT NATYROR (PPNE) – përfaqësuese e rrjetit lokal “RIVIERA BLU” (6 OMSHC)

Ky rrjet nuk do të kufizohet vetëm në pjesëmarrjen e organizatave të angazhuara në kuadër të projektit, por dhe të rrjeteve lokale të OMSHC-ve dhe të tjera të interesuara për t’u bërë pjesë e nismave advokuese për mbrojtjen  dhe promovimin e burimeve natyrore dhe zonave të mbrojtura.
 

Në këtë numër do të gjeni:

- Bujqësia dhe shërbimet e ekosistemit

- Pista e aeroportit në zonën Vjosë-Nartë

- Efektet e HEC-eve në Zonat e Mbrojtura

- Sigurojmë të ardhmen e burimeve detare të Adriatikut

- Vlerësimi i kapaciteteve të OSHC

- Projekti #EmpowerMed

- Furnizimi me energji fotovoltaike si rezervë për tre qendra të parqeve kombëtare

- Për mbrojtjen e mjedisit dhe advokacinë për shpalljen zonë e mbrojtur detare të Porto Palermos

- Pak Histori...

Ekosistemet – elementë të gjallë që ndërveprojnë me njëri tjetrin dhe me mjedisin përreth tyre – sigurojnë një sërë përfitimesh apo shërbimesh. Shërbimet e ekosistemit janë moria e përfitimeve që natyra i jep njerëzimit. Biodiversiteti, d.m.th., larmia mes organizmave të gjalla, është thelbësor në funksionimin e ekositemeve dhe shërbimet që rrjedhin prej tyre.

Shërbimet e ekosistemit mundësojnë jetesën tonë në planet, p.sh., duke na siguruar ushqim të bollshëm e ujë të pastër, duke rregulluar klimën e ndaluar sëmundjet, duke mbështetur pjalmimin e bimëve dhe formimin e tokës, apo duke na dhënë eksperienca unike shpirtërore e kulturore. Edhe pse të vlerësuara në rreth 125 trilion dollarë, këto vlera nuk konsiderohen si duhet në politikat ekonomike, çka përkthehet në investime të pakta për ruajtjen dhe mirë administrimin e tyre.

Burimet natyrore dhe shërbimet e ekosistemit janë baza e të gjitha sistemeve bujqësore e ushqimore. Për të garantuar rrjedhjen e qëndrueshme të shërbimeve të ekosistemit është mëse e nevojshme që të ruhet biodiversiteti dhe të mbahen funksionet thelbësore të ekosistemeve.

Meqë bujqësia, blegtoria, pylltaria dhe peshkimi, të gjitha përfitojnë nga dhe influencojnë në shërbimet e ekosistemit, ndikimi është i dyanshëm. Ndikimi i bujqësisë, blegtorisë, pylltarisë e peshkimit në shërbimet e ekosistemit mund të jetë pozitiv dhe negativ, si për shembull:

A e dini se?

Ka më shumë organizma të gjallë në një lugë dhe nga sa ka njerëz në tokë

Një në tre kafshata ushqim që ne hamë vjen nga pjalmuesit

Varietetet lokale të produkteve ushqimore mund të kenë deri 1000 herë më shumë vlerë ushqyese se varietetet e zakonshme

Në 2014, shërbimet e ekosistemit janë vlerësuar në rreth 125 trilion dollar

Jetesa e 10-12% të popullsisë në botë varet nga peshkimi dhe akuakultura

Në këtë numër do të gjeni: 

- Nëse dimë më shumë, mbrojmë më mirë!

- Aeroplanë apo shpendë mbi Lagunën e Nartës

- Së bashku të dëgjojmë zërin e Lagunës së Nartës

- Përherë pranë natyrës dhe kafshëve të egra

- Shijimi i natyrës - Udhërrëfyesi i Baks-Rrjollit

- Promovimi i produkteve agroushqimore në zonën Ana Malit

- Forumet Mjedisore Lokale për advokim dhe lobim

- Media - mesazhe për ruajtjen dhe promovimin e natyrës

- Lamtumirë shishes plastike

- Emoji popullor për të dashur natyrën

- Data të rëndësishme...

- Pak Histori...

Për studentët e Universitetit të Vlorës të degës biologji dhe stafit akademik te Universitetit të Vlorës dhe eskperteve lokalë në Gjirin e Vlorës Projekti “Nga mali në Det” i financuar nga CEPF organizoi trajnimin “Takim shkencor për masat mbrojtëse të specieve endemike në Gjirin e Vlores”. Speciet endemike paraqesin interes të veçantë jo vetëm për studiuesit e zonës ku ato shfaqen por dhe për ekspertizën biologjike që ka interes të njohjes së specieve, vendndodhjes së tyre, mënyrës së jetesës dhe për më tepër si mund të ruhen nga ndikimet e mjedisit përreth dhe presioneve natyrore dhe njerëzore.

Projekti nëpërmjet Aktiviteteve të ndërmarra gjatë zbatimit të tij do të përmirësojnë statusin e ruajtjes së disa prej këtyre specieve, siç janë renditur më poshtë. Për më tepër, ky projekt do të përmirësojë njohuritë mbi shpërndarjen, kërcënimet dhe nevojat e ruajtjes për këto specie dhe mbase dhe të tjera që ende nuk janë identifikuar nga komuniteti shkencor.

Lista e specieve të konsideruara në këtë projekt është:

• Chondrula lugorensis: kjo specie njihet nga një gamë relativisht e ngushtë në rajonin bregdetar të Shqipërisë së Jugut. Përveç lokalitetit të tij (kalimi Llogara), dy lokacione të tjera u botuan kohët e fundit nga Fehér dhe Erőss (2009); 2 km në perëndim të Majës së Qorrës (1840 m asl.) 1 km SE në Maja e Klogjurit (1779 m asl.). Këto regjistrime të reja zgjeruan gamën e njohur të specieve në lindje dhe në të njëjtën kohë sugjerojnë që zona e banimit (AOO), shtrirja e shfaqjes (EOO) dhe numri i lokacioneve janë ende nënvlerësuar. Nën-popullsitë lokale mund të kërcënohen nga shkatërrimi i plotë ose i rëndë i bimësisë (shpyllëzimi i ndjekur nga erozioni, zjarri, etj.).
• Hypericum haplophylloides dhe Sesleria albanica, informacioni është i pakët në lidhje me këto dy specie.

Njohuritë mbi shpërndarjen e këtyre specieve janë të kufizuara. Ruajtja e këtyre llojeve të bimëve të rëndësishme dhe endemike kërkon sjellje dhe kontroll më të përgjegjshëm të njeriut mbi aktivitete të tilla si kullotja dhe zjarre ose/dhe hyrje turistike në disa zona të ndjeshme të rëndësishme për mbijetesën e këtyre specieve.

Trajnimi shërben si bazë e ngritjes së njohurive të studentëve të biologjisë mbi rëndësinë e specieve endemike dhe mënyrës së monitorimit të statusit të tyre. Gjithashtu pjesëmarrësit në këtë trajnim marrin njohuri mbi mënyrat e menaxhimit të ruajtjes dhe mbrojtjes së këtyre specieve me qëllim që të ndihmojnë në mënyrë aktive stafet menaxhuese të zonave të mbrojtura, ku këto specie gjenden dhe janë të mirënjohura. Projekti është mbështetur në dokumentet kryesore të punës së menaxhimit të zonave të mbrojtura dhe kokretisht në planet e menaxhimit të Parkut Kombëtar Llogara, Rezervatit Natyror i Menaxhuar i Karaburunit dhe Parkut Kombëtar Detar i Karaburun-Sazanit në prezantimin e planeve të menaxhimit të specieve, si dhe protokolleve të monitorimit.